- ทางดำเนินสายกลาง สำหรับชนทุกระดับ สร้างให้เป็นอริยชน (อริยบุคคล) มี ๘ อย่าง คือ
๑. สัมมาทิฏฐิ ปัญญาเห็นชอบ วิปัสสนาญาณ คือเห็นหรือตรัสรู้อริยสัจ ๔
๒. สัมมาสังกัปปะ ดำริชอบ คิดหลีกจากกามารมณ์ อภัยไม่พยาบาทจองร้าย ไม่คิด ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อน
๓. สัมมาวาจา เจรจาชอบ เว้นจากวจีทุจริต ๔ พูดจริง อ่อนหวาน ผสานไมตรี พอเหมาะแก่กาลและเวลา
๔. สัมมากัมมันตะ ทำการงานชอบ เว้นจากกายทุจริต ๓ เมตตาต่อสรรพสัตว์ เว้นจาก โจรกรรม สันโดษในกามประเวณี
๕. สัมมาอาชีวะ เลี้ยงชีพชอบ เว้นมิจฉาชีพ ทุจริต ผิดกฎหมายและศีลธรรม ประเพณี
๖. สัมมาวายามะ เพียรชอบ พยายามละอบายอกุศล และบำเพ็ญบุญ เป็นต้น
๗. สัมมาสติ ระลึกชอบ คุมสติสำรวมอารมณ์ คือระลึกในสติปัฏฐาน ๔
๘. สัมมาสมาธิ ตั้งใจไว้ชอบ คือเจริญฌาน ๔

(ม.มู. ๑๒/๒๖/๒๖ ; อภิ. วิภงฺค ๓๕/๕๖๙-๕๗๗/๓๑๗-๓๑๗)

ความสำคัญ และดีเด่น

๑. อริยมรรค ๘ นี้ นำไปสู่ที่สุดทาง คือวิปัสสนาญาณ พอข้ามพ้นสังสารวัฏได้
๒. มัชฌิมาปฏิปทา แนวปฏิบัติเกี่ยวกับศีล สมาธิ และปัญญา เป็นข้อปฏิบัติสายกลาง ไม่จำกัดเพศ วัย วรรณะ และเวลา ๓. ด้วยอริยมรรคนี้ พระพุทธเจ้าตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ เหล่าอริยสาวกบรรลุ เป็นอรหันตขีณาสพ